Kanarek Gloster, Norwik – hobbystyczna hodowla kanarków kształtnych

Wiele razy słyszałem pytania o pierzenie kanarków. Często bywa tak, że kupiony kanarek pierzy się raz, a w kolejnych latach już nie; często też przestaje śpiewać.

Kanarki pierzą się zazwyczaj w okolicy późnego lata – jesieni. Jednak pory roku dla kanarków wyznaczane są poprzez trzy główne czynniki – temperaturę, długość dnia i rodzaj pokarmu. Zazwyczaj te trzy czynniki zmieniane są „automatycznie” przez przyrodę. Czynniki te regulują przemiany hormonalne, które kolejno sterują rocznymi fazami kanarków – odpoczynkiem, pobudzeniem, ewentualnymi lęgami, pierzeniem i kolejnym okresem odpoczynku.
Trochę inaczej jest jak kanarek trzymany jest w pokoju a powyższe trzy czynniki pozostają praktycznie niezmienne. Tym samym na poziomie hormonalnym dla kanarka trwa „wieczne lato”, a tym samym mogą się pojawić zaburzenia pierzenia i śpiewu.

Co zrobić, aby kanarek bezpiecznie przechodził przez kolejne fazy cyklu rocznego?

Jak pisałem wcześniej – należy wziąć pod uwagę trzy czynniki:

– temperatura – większość osób, które posiadają kanarka mieszkają w miejscach, gdzie zazwyczaj temperatura jest stała – zarówno w lecie jak i w zimie (np. mieszkanie w bloku). Najlepiej jest, aby przez okres zimy kanarek przebywał w chłodniejszym pomieszczeniu, np. o temperaturze 16-18 stopni. Jeśli nie jest to możliwe – najlepiej wybrać mu chłodniejsze miejsce, z daleka od grzejników.

– długość dnia – Długość dnia kanarka powinna się zmieniać od ok. 16 godzin w lecie (czerwiec) do ok. 7 godzin (grudzień). Nie trzeba dokładnie przestrzegać tych wartości – zamiast 7 godzin może być 8, zamiast szesnastu – siedemnaście. Ważne jest, aby w okresie zimowym kanarki miały wyraźnie krótszy dzień niż w lecie, oczywiście skracany stopniowo od lata do zimy. Gdyby nie sztuczne oświetlenie – nie byłoby żadnego problemu, ale kanarki często przebywają w pokojach, gdzie świecimy światło do 23:00, a czasem i dłużej. Tym samym długość dnia kanarków w lecie wynosi 19 godzin, a w zimie 16 godzin (czyli tyle, ile powinien trwać dzień w środku lata). Długość dnia łatwo skracać stosując zasłonkę – ręcznik lub dowolny inny materiał, który osłoni klatkę od źródła sztucznego światła w okresie od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Długość dnia najlepiej dostosować do długości dnia na dworze. Kanarek nie musi mieć całkiem ciemno – wystarczy półmrok.

– rodzaj pokarmu – jest regulowany poprzez naturalną wegetację – zimą żywność jest uboga, latem jest różnorodna, dostępnych jest wiele owoców i warzyw. Należy zwrócić uwagę, aby w lecie dieta kanarka była urozmaicona, a zimą uboższa.

Zwracając uwagę na powyższe trzy czynniki umożliwimy kanarkom odpowiednią gospodarkę hormonalną, a tym samym zapewnimy właściwe fazy roczne niezbędne do zdrowego i długiego życia.

—-
Poczytaj więcej o długości dnia kanarków

Poczytaj więcej o pierzeniu

Pierzeniem kanarków nazywamy okres, kiedy ptak wymienia swoje pióra okrywowe. Pióra nie posiadają zdolności samoregeneracji i zużywają się, dlatego systematycznie następuje ich wymiana. Tym samym pierzenie kanarków jest naturalnym objawem fizjologicznym.
Kanarki przechodzą dwukrotne pierzenie w ciągu roku:

Małe pierzenie – następuje zazwyczaj na wiosnę. Przy małym pierzeniu ptak wymienia wszystkie pióra okrywowe poza lotkami (pióra w skrzydłach) i sterówkami (pióra ogona).

Duże pierzenie – odbywa się pod koniec lata lub jesienią. Podczas tego pierzenia następuje wymiana całości upierzenia, wraz z lotkami i sterówkami. Pierzenie to trwa ok. 6-9 tygodni. Wraz z wiekiem wzrasta czas potrzebny do ukończenia dużego pierzenia.

Duże pierzenie przebiega w następujący sposób:
– wypadanie drobnych piór na grzbiecie,
– wypadanie drobnych piór na brzuchu,
– wypadanie środkowych lotek i sterówek,
– wypadanie skrajnych lotek i sterówek.

Pióra na skrzydłach i ogonie wypadają zawsze w tej samej kolejności. Najpierw wypadają pióra pokrywowe na grzbiecie, a potem na brzuchu ptaka. Następnie wypada lotka (sterówka) osadzona na środku. Kolejno wypadają pióra w obu kierunkach ku nasadzie skrzydła i jego zakończeniu (w kierunkach ku obu skrajom ogona). U zdrowego kanarka pióra są wymieniane w taki sposób, aby ptak nie utracił zdolności lotu, chociaż może on wymagać większego wysiłku. Pióra w okresie wzrostu są ukrwione, a po zakończeniu tego procesu stają się martwe i pozostają w tym samym stanie aż do kolejnego pierzenia.
Oznaką bliskiego zakończenia procesu pierzenia są wyrastające na głowie kanarka pałki (pióra wyglądające jak cienkie igiełki).
Pierzenie nie powinno ujawniać łysin, a lotki i sterówki powinny wypadać symetrycznie.

W trakcie pierzenia kanarki mają ograniczoną zdolność latania. Wymiana piór ptaka pochłania dużo zapasów pokarmowych – tracą one wiele energii, a ich organizm jest osłabiony, podatny na zachorowania (np. przeziębienia) i na infekcje. Również zachowanie ptaka ulega znacznym zmianom – ptak może być rozdrażniony, apatyczny, osowiały i generalnie wygląda jak siedem nieszczęść.
Czasami zdarza się, że słabe ptaki nie są w stanie przetrwać procesu pierzenia.
Duże pierzenie kończy u ptaków okres lęgowy, samce przestają w tym okresie śpiewać.

Kanarki w okresie pierzenia wymagają szczególnej uwagi. Przede wszystkim należy im zapewnić:

1) Spokój. Nie należy płoszyć lub drażnić ptaka. Nie należy go przenosić w inne miejsce.

2) Odpowiedni pokarm. Głównym budulcem piór jest białko. Przy braku białka lub przy nadmiernym stresie na piórach powstają tzw. pręgi stresowe (poprzeczne prążki). Świadczą one o braku właściwego pokarmu w trakcie pierzenia lub o nadmiernym stresie działającym na ptaka. Należy zadbać  o różnorodny pokarm – nie tylko ziarno podstawowe. Wiele osób podaje surowego ogórka w trakcie pierzenia – można, oczywiście, ale nie zastąpi to właściwej diety. Sam ogórek nie wystarczy. Należy zwrócić uwagę na:

• w mieszance ziaren zwiększamy udział murzynka,
• podajemy siemię lniane w postaci ziaren i naparu,
• sporadycznie podajemy kilka ziaren słonecznika,
• podajemy trochę orzechów,
• podawanie mieszanki jajecznej co drugi dzień,
• do mieszanki jajecznej podajemy parę kropel oliwy, oleju lnianego lub sojowego,
• podajemy zwiększone ilości surowego ogórka,
• podajemy kiełki sałaty i inne, jak również pokarm zielony,
• podajemy preparaty witaminowe,
• podajemy mielone proso (osobiście uważam, że lepsze jest w kolbach),
• pokarm bogaty w aminokwasy (nasiona w dojrzałości mlecznej, kiełki nasion, rdest ptasi, gwiazdnica, szpinak, mniszek, liście marchwi, kawałki jabłka lub banana),
• podajemy specjalną sól odżywczą,
• dodajemy płyn Lugola lub jodyny do wody pitnej (3 razy w tygodniu po 1 kropli na poidełko) w okresie poprzedzającym pierzenie lub gdy zauważymy łysienie ptaków z tyłu głowy,
• podajemy skoncentrowane barwniki zapewniające większą intensywność upierzenia, barwniki można podawać kanarkom ściśle według zaleceń producentów lub lekarza weterynarii, gdyż ich przedawkowanie powoduje uszkodzenia wątroby.
• zwiększamy ilości wapna i składników mineralnych w pożywieniu.

3) Właściwe warunki. Minimalna temperatura w jakiej ptak może być w trakcie pierzenia, to 14 stopni. Jeśli jest to możliwe powinien mieć możliwość korzystania z kąpieli słonecznych, a pokój w którym przebywa kanarek powinien być często wietrzony, jednak kanarek nie może być narażony na przeciągi. Istotnym czynnikiem jest zwrócenie uwagi na wilgotność powietrza – nie może być zbyt niska. Kanarek powinien mieć możliwość częstych kąpieli, najlepiej z dodatkami np. specjalnej soli do kąpieli. Jakkolwiek jest to uciążliwe, należy w okresie pierzenia zapewnić czystość w klatce. Ptak nie może fruwać wśród swoich piór tylko dlatego, że hodowca nie ma czasu lub chęci sprzątnąć klatki.

Ciekawostką jest fakt, że pierwsze pierzenie młodych kanarków (zwane pierzeniem juwenalnym), przypada na czas dużego pierzenia, ale młode przechodzą je zachowując pióra skrzydeł i ogona. Młode kanarki po pierwszym pierzeniu stają się bardzo podobne do swych rodziców i od innych dorosłych kanarków można je odróżnić jedynie po wyglądzie pokryw skrzydłowych.

Dowiedziono również, że kanarki z lęgów zimowych i wczesnowiosennych wcześniej rozpoczynają pierzenie, pierzą się szybciej i krócej niż ptaki z lęgów późnowiosennych i letnich.

Zdarzają się sytuacje, kiedy pierzenie nie zostanie rozpoczęte lub zostanie przerwane, bez wyraźnej przyczyny. Aby rozpocząć proces pierzenia hodowcy podają surowego ogórka, jod w postaci płynu Lugola lub jodyny dodanej do wody pitnej (niedobór jodu może spowodować nieprawidłowości w procesie pierzenia) lub wyrywają mu pióro z lotek lub sterówek. To zazwyczaj powoduje rozpoczęcie lub dokończenie normalnego procesu pierzenia. Zaburzenia pierzenia częściej występują u ptaków trzymanych pojedynczo, u których brak sezonu lęgowego powoduje zaburzenia hormonalne.

Poniżej wymieniono czynniki powodujące zaburzenia w pierzeniu:

• delikatne, nienaturalne upierzenie niektórych ras kanarków,
• miękkie upierzenie, powodujące, że młode pióra nie wyrastają ze skóry, ale zwijają się w kłębki pod skórą, stopniowo powiększając się po każdym pierzeniu (dotyczy to zwykle lotek i sterówek),
• błędy żywieniowe (brak witamin i mikroelementów, nadmiar rzepiku w pożywieniu, brak składników odżywczych pochodzenia zwierzęcego, zmiana karmy),
• niedomagania fizjologiczne,
• zaburzenia hormonalne podczas pierzenia, zachodzące zwykle u trzymanych pojedynczo samic,
• przeciążenie lęgami,
• przeciągi,
• zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura otoczenia,
• mała wilgotność powietrza lub pozbawienie ptaka możliwości codziennych kąpieli,
• zbyt mało światła słonecznego,
• niedobór jodu,
• brak witamin,
• schorzenia grzybicze,
• wzmożona wrażliwość nerwowa,
• skrajne wyczerpanie nerwowe wskutek stałego występowania drażniących bodźców,
• czynniki dziedziczne,
• złe urządzenie wnętrza klatki (brak możliwości fruwania),
• przepełnienie klatki ptakami,
• infekcje wirusowe lub bakteryjne,
• podeszły wiek,
• otyłość,
• brak kontaktu z innymi osobnikami własnego gatunku,
• zatrucie metalem (np. zatrucie cynkiem spowodowane obdziobywaniem prętów klatki),
• alergia,
• choroby skóry,
• niedożywienie,
• stres.

Ptaki trzymane w domu są bardziej narażone na problemy z pierzeniem. Ptaki takie wymagają bogatszej diety, słońca, deszczu i dużej przestrzeni.