Genetyczne podstawy hodowli glosterów

Genetyka jest dosyć trudną nauką, jednak jej podstawy mogą znacznie pomóc w hodowli kanarków. Zasady genetyki powinny być stosowane nie tylko w celu uzyskania odpowiedniego kształtu lub koloru kanarka lecz również aby zapobiegać niektórym chorobom genetycznym, które powstają przy nieuważnym łączeniu ptaków.

Poniżej zastosowano następujące skróty:
M – male, osobnik męski, cock
F – female, osobik żeński, hen
nosiciel – kanarek noszący recesywny (ukryty) gen, „szpalt na …”, heterozygota
w kolumnie „Pokolenie F1” przedstawiono możliwe do uzyskania ptaki. Jeśli wymieniono 2 cechy ich prawdopodobieństwo wynosi po 50%. Jeśli wymieniono 4 cechy ich prawdopodobieństwo wynosi po 25% itd.

Trochę teorii:

Genotyp – zespół genów danego osobnika warunkujących jego właściwości dziedziczne. Innymi słowy są to wszystkie geny przekazywane przez rodziców.
Fenotyp – cechy organizmu mające podstawy genetyczne, a określone poprzez wpływ środowiska zewnętrznego na organizm. Innymi słowy – widoczne cechy organizmu, oparte na genotypie.  Cechy te są warunkowane przez środowisko zewnętrzne (warunki hodowli).
Gen – jednostka dziedziczenia przekazywana przez rodziców. Gen jest odcinkiem łańcucha DNA. Gen umieszczony jest w miejscu zwanym locus na chromosomie. Kanarki mają ok. 42 pary chromosonów.
Allel –  wariant (wersja) genu. Np. gen odpowiadający za długość włosów może mieć dwie allele: włosy krótkie, włosy długie. Allele mogą być dominujące (oznaczane dużą literą, np. „A”) lub recesywne ( (oznaczane małą literą, np. „a”). Allel dominujący to taki, który uniemożliwia aktywację cechy przenoszonej przez allel recesywny.
Dwa takie same Allele „AA” lub „aa” nazywane są homozygotą, dwa różne „aA”, „Aa” – heterozygotą. Możliwe są trzy kombinacje:
aa – homozygota recesywna
Aa – heterozygota
AA – homozygota dominująca.

Przekazywanie cech genetycznych można podzielić na dwie grupy. Przekazywanie poprzez:
– autosomy – czyli chromosomy nie związane z płcią
– allosomy – chromosomy związane z płcią.

Chromosomy związane z płcią. U ptaków występują następujące allosomy::
– M (samiec) – XX (ozn. również ZZ)
– F (samica) – XY(ozn. również ZW)

 

Korona (corona) / gładki (consort)

Na początek prosta zasada łączenia kanarków corona i consort. Gen korony jest genem dominującym. Zasadą jest łączenie kanarków, z których jeden osobnik jest z koroną a drugi gładki. Tym samym otrzymamy 50% koron i 50% ptaków gładkich.
Przy połączeniu dwóch osobników z koronami otrzymamy: 50% korona, 25% gładki oraz 25% połączenie dwóch genów dominujących, co jest określane jako „czynnik śmiertelny” – ptaki takie nie przeżyją.

Pióra intensywne / nie-intensywne

Podobnie należy być ostrożnym w doborze ptaków ze względu na intensywność lub nieintensywność piór. Zasadą jest łączenie osobników intensywnych (I)  z nieintensywnymi (N/I):

 

Rodzic	Rodzic	Pokolenie F1
N/I	I	M I M N/I F I F N/I
N/I	N/I	N/I – nie zalecane z powodu powstawania cyst piórowych
I	I	50% I 25% N/I 25% podwójny I – pióra są bardzo twarde, ptak wygląda jak samo jak intensywny, ale różni się genetycznie, można wykonać przez 1 sezon dla uzasadnionego powodu
podwójny I	N/I	100% I (brak podwójnego I)

 

Ptaki szafirowe – szafir

Ze względu na białe geny dominujące nie powinno łączyć się ze sobą dwóch szafirów. Poniżej przedstawiono tabelę łączenia ptaków oraz otrzymanego pokolenia F1.

Rodzic M	Rodzic F	Pokolenie F1
Szafir	Zielony	Szafir Zielony
Zielony	Szafir	Szafir Zielony
Szafir	Cynamon	M Szafir nosiciel Cynamon M Zielony nosiciel Cynamon F Szafir F Zielony
Cynamon	Szafir	M Szafir nosiciel Cynamon M Zielony nosiciel Cynamon F Płowy F Cynamon
Szafir nosiciel Cynamon	Cynamon	M Szafir nosiciel Cynamon M Zielony nosiciel Cynamon M Płowy M Cynamon F Szafir F Zielony F Płowy F Cynamon
Szafir nosiciel Cynamon	Zielony	M Szafir M Szafir nosiciel Cynamon M Zielony M Zielony nosiciel Cynamon F Szafir F Zielony F Płowy F Cynamon
Szafir	Szafir	nie zalecane

 

Ptaki cynamonowe – cynamon

Naturalny, zielony kolor kanarków zawiera również barwnik brązowy, jednak jest on maskowany przez dominującą barwę czarną. W przypadku kolejnego pokolenia, po usunięciu barwy czarnej uzyskamy cynamon. Cynamon w odniesieniu do koloru zielonego jest recesywny. Kiedy oba kolory są łączone zielony jest dominujący, a cynamon staje się genem recesywnym (nosiciel cynamonu).
Pisklę (4-5 dniowe) cynamonowe można rozpoznać po różowym kolorze oczu. Zielony kolor objawia się czarnymi oczami.

Rozpatrując dziedziczenie kolorów na poziomie chromosonów – gen cynamonu jest przenoszony na chromosonie X (męskim). Osobnik F dziedziczy chromoson X po ojcu i chromoson Y po matce. Osobnik M dziedziczy chromoson X obojga rodziców – posiada dwa chromosony XX.

Osobnik M posiada dwa takie same chromosony X więc może być kolorem cynamonowym lub zielonym. W sytuacji kiedy jeden z genów X ulegnie mutacji otrzymamy kanarka koloru zielonego niosącego recesywny gen cynamonu. Osobnik F może przenosić tylko jeden chromoson X dziedziczony po ojcu więc może przyjąć kolor zielony lub cynamonowy – nie może być nosicielem recesywnego genu cynamonu.

Kanarki M mogą przyjmować 3 postacie: cynamon, zielony, zielony nosiciel cynamonu.
Kanarki F mogą przyjmować 2 postacie: cynamon, zielony.
Poniżej przedstawiono tabelę łączenia ptaków oraz otrzymanego pokolenia F1.

Rodzic M	Rodzic F	Pokolenie F1
Zielony	Cynamon	M Zielony nosiciel Cynamon F Zielony
Cynamon	Zielony	M Zielony nosiciel Cynamon F Cynamon
Zielony nosiciel Cynamonu	Zielony	M Zielony M Zielony nosiciel Cynamon F Zielony F Cynamon
Zielony nosiciel Cynamonu	Cynamon	M Zielony nosiciel Cynamon M Cynamon F Zielony F Cynamon
Cynamon	Cynamon	M Cynamon F Cynamon
Zielony	Zielony	M Zielony F Zielony

 

Nie jest możliwe uzyskanie ptaków cynamonowych po zielonym M. W taki sposób można uzyskać jedynie kolor zielony nosiciel cynamonu.

 

Ptaki płowe – płowy

Poniżej przedstawiono tabelę łączenia ptaków oraz otrzymanego pokolenia F1.
W poniższej tabeli szafir jest oryginalnie określany jako „białej podstawy –  Weißgrundige”.

 

Rodzic M	Rodzic F	Pokolenie F1
Płowy	Cynamon	M Płowy M Cynamon F Płowy F Cynamon
Cynamon	Płowy	M Płowy M Cynamon F Płowy F Cynamon
Płowy	Zielony	M Zielony nosiciel Cynamonu M Szafir nosiciel Cynamonu F Cynamon F Płowy
Szafir	Cynamon	M Zielony nosiciel Cynamonu M Szafir nosiciel Cynamonu F Szafir F Zielony
Zielony	Płowy	M Zielony nosiciel Cynamonu M Szafir nosiciel Cynamonu F Zielony F Szafir
Zielony nosiciel Cynamonu	Szafir	M Zielony nosiciel Cynamonu M Szafir nosiciel Cynamonu M Zielony M Szafir F Cynamon F Płowy F Zielony F Szafir
Zielony nosiciel Cynamonu	Płowy	M Zielony nosiciel Cynamonu M Cynamon M Szafir nosiciel Cynamonu M Płowy F Zielony F Cynamon F Szafir F Płowy
Cynamon	Szafir	M zielony nosiciel Cynamonu M Szafir nosiciel Cynamonu F Cynamon F Płowy
Szafir nosiciel Cynamonu	Cynamon	M Szafir nosiciel Cynamonu M Zielony nosiciel Cynamonu M Płowy M Cynamon F Szafir F Zielony F Płowy F Cynamon
Szafir nosiciel Cynamonu	Zielony	M Szafir M Szafir nosiciel Cynamonu M Zielony M Zielony nosiciel Cynamonu F Szafir F Zielony F Cynamon F Płowy
Płowy	Płowy	nie zalecane

Ptaki białe – biały

Kolor biały może występować w dwóch formach: biały dominujący i biały recesywny.

Biały dominujący – rozpoznawany jest po żółtawym zabarwieniu ramion i/lub końcówek skrzydeł. Nie może występować w formie ukrytej (nie ma nosiciela genu dominującego), posiada ukryty gen innego koloru po jednym z rodziców.
Biały recesywny – biały, bez żółtawego zabarwienia końcówek piór,  nie posiada przytłumionych genów warunkujących jakiekolwiek ubarwienie (np. „ukryty gen koloru zielonego”).

 

Rodzic M	Rodzic F	Pokolenie F1
Dominujący biały	Dominujący biały	25% nie biały 25% czynnik śmiertelny 50% dominujący biały
Dominujący biały	Nie biały	50% nie biały 50% dominujący biały
Nie biały	Dominujący biały	50% nie biały 50% dominujący biały
Recesywny biały	Recesywny biały	100% recesywny biały
Recesywny biały	Nie biały	100% nie biały nosiciel recesywny biały
Nie biały	Recesywny biały	100% nie biały nosiciel recesywny biały
Nie biały nosiciel recesywny biały	Recesywny biały	50% recesywny biały 50% nie biały nosiciel recesywny biały
Recesywny biały	Nie biały nosiciel recesywny biały	50% recesywny biały 50% nie biały nosiciel recesywny biały
Nie biały nosiciel recesywny biały	Nie biały nosiciel recesywny biały	25% recesywny biały 25% nie biały 50% nie biały nosiciel recesywny biały
Nie biały nosiciel recesywny biały	Nie biały	50% nie biały 50% nie biały nosiciel recesywny biały
Nie biały	Nie biały nosiciel recesywny biały	50% nie biały 50% nie biały nosiciel recesywny biały

Kanarki białe dominujące mogą być krzyżowane z kanarkami żółtymi. Połączenie kanarka białego dominującego z kanarkiem melaninowym da w rezultacie jasnego szafira (zielony) lub kanarka płowego (cynamon).
Kanarki białe recesywne mogą być krzyżowane między sobą.

Kanarki białe, przede wszystkim recesywne, nie wytwarzają witaminy A – musi być ona podawana w karmie.

 

Ptaki satynowe – satyna

Rodzic M	Rodzic F	Pokolenie F1
Satyna	Klasyczny	M: klasyczny nosiciel satyna F: satyna
Satyna	Satyna	satyna
Klasyczny	Klasyczny	klasyczny
Klasyczny	Satyna	M: klasyczny nosiciel satyna F: klasyczny
Klasyczny nosiciel satyna	Klasyczny	M50%: klasyczny M50%: klasyczny nosiciel satyna F50%: klasyczny F50%: satyna
Klasyczny nosiciel satyna	Satyna	M50%: satyna M50%: klasyczny nosiciel satyna F50%: klasyczny F50%: satyna

 

Pozostałe informacje

Rodzaje mutacji.

Mutacja recesywna. Powstaje kiedy samiec i samica są nosicielami genu danej barwy piór. Aby uzyskać pokolenie F1 w tej barwie oboje rodziców musi być nosicielami tego genu.

Mutacja recesywna sprzężona z płcią. Mutacje takie przenoszone są przez chromoson X – wyłącznie przez samca.  Młode, które otrzymają kolor mutacji (np. cynamon) będą samicami.

Mutacja dominująca. Barwa przekazywana jest zarówno przez M jak i F. Przy połączeniu jednego osobnika z mutacją dominującą i kanarka bez mutacji otrzymane pokolenie będzie w połowie koloru zwykłego, a w połowie koloru mutacji.